او روی ساماندهی مواد مطالعاتی کاوش‌ها با همکاری اداره کل موزه‌ها به عنوان اولویت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تاکید کرد و گفت: به نظرم مواد کاوش‌ها رهاست. زمانی قرار بود سفال‌های یافته‌شده توسط استاد «مهدی رهبر» را در محوطه‌ای کار کنم، اما هر چه گشتم پیدا نکردم، بعد از تماس با کارشناس گفت سفال‌ها در گوشه حیاط است، درحالی‌که به گفته باستان‌شناس سفال‌ها باید در یک اتاق می‌بود، بعدا کاشف به عمل آمد که کارشناس، سفال‌ها را از اتاق خارج کرده تا خودش در آنجا مستقر شود.
به گزارش ایسنا، تهیه، تکمیل و بهره‌برداری از اطلس‌ها و بانک اطلاعاتی میراث فرهنگی، تسریع فرآیند پژوهش، برون‌سپاری آنالیزهای عمومی و راه‌اندازی آزمایشگاه بنیادی C۱۴، Tin Section از دیگر برنامه‌های رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری است که به آن‌ها اشاره و در این‌باره تاکید کرد: ما به شدت به این آزمایشگاه‌ها نیاز داریم و دستمان جلو خارجی‌ها دراز است.
او در ادامه این نشست خبری درباره سیاست پژوهشگاه درباره کاوش‌های نجات بخشی نیز توضیح داد: پروژه های عمرانی نجات بخشی در دو ماه گذشته حواشی زیادی داشته و جلسه‌ای در آب نیرو داشتیم و حدود ۱۸ نفر از مدیران سدها حضور داشتند و بخشی از مشکلات حل شد و موارد دیگر پیگیری می‌شود. در این‌باره دو نکته وجود دارد؛ زمان طلایی پروژه‌ها را اغلب از دست می‌دهیم. البته به موقع مکاتبه می‌شود ولی در پیچ و خم اداری گرفتار می‌شود و یا مدیران کل استان‌ها شخصا وارد ماجرا می‌شوند، مثلا سد به ۸۰ درصد رسیده و تازه به ما مراجعه کرده‌اند و ما حالا باید ببینیم در بازه شش‌ماهه و یک‌ساله چه کار باید کنیم، در مناطقی حتی دو یا سه ماه فرصت کار داریم. بنابراین خواهش کردیم در برنامه هفتم توسه پروژه‌ها عمرانی موظف شوند در مرحله امکان‌سنجی به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری مراجعه کنند.
او ادامه داد: وقتی نقش‌برجسته ساسانی به ایران برگشت دغدغه این بود که نحوه برخورد درست با اثر استردادی چگونه باید باشد؟ وقتی اثری خارج از بافت به دست می‌آید باید به دیده تردید به آن نگاه کرد. اگر اصالت آن را تأیید کنیم و ۱۰ سال بعد مشخص شود این اثر جعلی بوده، در شأن پژوهشگاه و میراث فرهنگی نیست. به نظرم اثر باید نخست در قرنطینه باشد وقتی بالای ۷۰ درصد اطمینان حاصل شد می‌توان اصالت آن را تأیید کرد. درباره نقش‌برجسته ساسانی برای اولین بار برخورد درست اتفاق افتاد.
یک سد دیگر گورهای عصر آهن و عیلامی را غرق می‌کند؟
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: وقتی موضوع این نقش‌برجسته مطرح شد، حدود ۹۵ درصد در فضای مجازی این اثر را جعلی دانستند و به آن دامن زدند، اما اکنون عکس‌های حرفه‌ای از این اثر گرفته شده و آنالیزهایی در اختیار پژوهشگران قرار گرفته و یک اثر از رویکرد و دریچه‌های مختلف درحال بررسی است. این رویه می‌تواند تربیت و اخلاق پژوهشی باشد که یک سکه و یا یک اثر هم می‌تواند از سوی ده‌ها پژوهشگر بررسی شود و اینطور نباشد که موزه‌ای آثار خود را از پژهشگران پنهان کند. تا زمانی که چنین رویکردی وجود داشته باشد علم از فضای قاچاق عقب‌تر می‌ماند.
دستمان خالی است
این باستان‌شناس در ادامه این موضوع خاطره‌ای را تعریف کرد و گفت: یادم می‌آید یک محوطه نویافته اشکانی بود که از باستان‌شناس آن می‌خواستم عکس‌های آن را بگیرد و برای انتشار بفرستد و او هر بار به پیگیری‌های مکرر ما پاسخ می‌داد که تکه‌های سفال را ندارد و آخر سر هم گفت مدیرکل تازه‌منصوب‌شدۀ استان، دستور داده آن‌ها را بیرون بریزند، برای همین دسترسی نداشته است.
ده‌پهلوان اضافه کرد: راه‌اندازی آرشیو بقایای زیستی و آزمایشگاه‌های مرتبط DNA و Paleopathology در کشور ضروری است. ما در کشور آزمایشگاه و جایی را نداریم که بقایای جانوری را آرشیو کرده باشد و اگر پژوهشگری به ما مراجعه کند که مثلا قصد داشته باشد روی گونه‌های اسب در محوطه‌های شمال ایران پژوهش کند ما هیچ چیزی نداریم. حال ممکن است در آرشیو شخصی، یا آزمایشگاهی در دانشگاه تهران و موزه ملی مقداری از این مواد را دارند، ولی آرشیو متمرکزی نداریم، دستمان خالی است.
ده‌پهلوان در این نشست همچنین قول داد ۱۰۰ جلد کتاب پی‌دی‌اف در سایت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری تا پایان سال قرار داده شود.
به گفته ده‌پهلوان، ایجاد سه پایگاه بین‌المللی پویا در حوزه ایران فرهنگی در کشورهای عراق، ارمنستان و افغانستان که مورد تاکید وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است، همکاری جدی برای راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال میراث فرهنگی، ارتقاء جایگاه پژوهشی در سطح منطقه، ارتقاء توان علمی کارشناسان با تاکید بر استان‌ها، اعزام نیروی‌های وزارتخانه برای فرصت مطالعاتی، انتشار مجلات تخصصی معتبر و کتاب‌های مرجع ملی و بین‌المللی از جمله اقداماتی است که در دو سال آینده برنامه‌ریزی شده است تا انجام شود.
باستان‌شناسان از کت و کول افتاده‌اند
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اضافه کرد: اگر یک باستان‌شناس خارجی که به ایران می‌آید، دو ساعت در هفته از وقت دانشگاه‌های کشور خود را به ایران اختصاص دهد مفیدتر نیست؟ در گفت‌وگویی که با یکی از مقامات وزارت خارجه داشتم می‌گفت از بین ۱۱ باستان‌شناس ایتالیایی که قرار بود به ایران بیایند چند نفرشان ریجکت شده‌اند و بقیه هم می‌ترسند و گفته‌اند اگر ایران نمی‌خواهد همکاری مشترک داشته باشد به ارمنستان بروند. هنوز موفق نشده‌ام در این‌باره با نهادهای مربوطه جلسه بگذارم و این را هم بپرسم که چرا باید حراست فلان نهاد یقه باستان‌شناس کشور را بگیرد و حکم کند که حق ندارد با کشورهای دیگر همکاری داشته باشد. ما فکر می‌کنیم این‌ها شیطنت است که مسائل امنیتی را وارد بدنه پژوهشی کند و ما باید به‌جد وارد این موضوع شویم. البته که متوجه نگرانی‌ها هستیم، در عین حال که تابع مقرراتیم، ولی باید به گفت‌وگو برسیم و از حساسیت‌ها آگاه شویم.
کرور کرور آثار تاریخی از کشور خارج می‌شود و کسی صدایش درنمی‌آید
یافته‌های باستان‌شناسی را در سطل آشغال می‌ریزند!
ده‌پهلوان ادامه داد: با آن‌که گفته شده کل اعتبارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ۱۴۰ میلیارد تومان است و افزایش چند ده درصدی داشته، اما فقط حدود ۱۱۷ میلیارد تومان این اعتبار صرف حقوق اعضای هیأت علمی و کارشناسان می‌شود، البته اگر این بودجه را کامل اختصاص دهند، چون در همین مدت هر ماه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان کاهش داشته است.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، جذب شرکت‌های استارتاپی در حوزه میراث دیجیتال، کسب‌وکارهای اینترنتی و گردشگری را اولویت دیگر برشمرد و افزود: زمانی ۳۰۰ استارتاپ درگیر بودند، اما الان در کاغذ ۶۰ استارتاپ هستند و در جلسه‌ها هم شش هفت استارتاپ شرکت می‌کنند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درحالی‌که از محدودیت فضای فیزیکی این پژوهشگاه و نبود فضاهای آزمایشگاهی گله می‌کرد، کند بودن روند و فرایند پژوهش را از دیگر مشکلات و چالش‌های موجود دانست و اظهار کرد: چرا در یک کشور توسعه‌یافته ۱۰ روزه کار پژوهشی انجام می‌شود، و لی اینجا پروژه‌ای بوده که پس از شش سال تکمیل شده است؟ متاسفانه دسترسی به مواد مطالعاتی بسیار سخت است، بانک‌های اطلاعاتی بسیار ناقص است و در ارائه اطلاعات خِست به خرج داده می‌شود. چگونه می‌شود که در موزه بریتانیا یک‌روزه منابع اطلاعاتی مربوط به سکه‌ها را می‌توان به‌دست آورد، اما در موزه ملی فقط شش ماه طول کشید تا سکه‌های سلوکی را ببینم؟ البته با حضور دکتر نوکنده ـ رییس کنونی موزه ملی ـ شرایط بهتر شده؛ قبلاً که فاجعه بود.
دست کوتاه پژوهشگاه در بافت‌های تاریخی
به گزارش ایسنا، مصطفی ده‌پهلوان که حدود دو ماه از انتصابش به عنوان رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری می‌گذرد، در نشست خبری که یکشنبه ۱۵ مردادماه برگزار شد، درباره چالش‌های مربوط به بودجه، کاوش‌های نجات‌بخشی، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های ورود باستان‌شناسان خارجی به ایران، بی‌توجهی به قاچاق و جعل گسترده آثار تاریخی در مقابل اعمال محدودیت‌ها و بروکراسی‌های اداری برای انجام آزمایش‌ها و مطالعات یافته‌های باستان‌شناسی سخن گفت.
ده‌پهلوان از بررسی نقش‌برجسته ساسانی توسط باستان‌شناسان و مورخان هنر خبر داد و اظهار کرد: دوشنبه ۱۶ مردادماه ۱۴۰۲ در جلسه‌ای نتیجه پژوهش‌ها، بررسی‌ها و آزمایش‌های اولیه مطرح خواهد شد. “اصالت اولیه” نقش‌برجسته پیش از نمایش تایید شد، ولی در چرخه پژوهش قرار گرفت. در جلسه دوشنبه هم به پژوهشگران خواهم گفت که در صورت تردید اصراری بر تأیید اصالت نیست.
او اضافه کرد: سدها معمولا جایی ساخته می‌شوند که مهمترین سرشاخه‌ها و استقرارهای بشری وجود دارد، بنابراین انتظار می‌رود سریع‌تر پژوهشگاه را در جریان بگذارند. آیین‌نامه‌ها و قوانین نانوشته زیادی داریم، یکی از بحث‌ها نجات‌بخشی است که پیش‌نویس آیین‌نامه آن را آماده کرده‌ایم که بر پایه آن تمام استان‌ها درگیر می‌شوند و پیوست فرهنگی در پروژه‌ها احیا می‌شود.
آنالیز اصالت نقش «برجسته ساسانی»
این باستان‌شناس اضافه کرد: هنوز به یاد داریم وقتی سد سیمره ساخته شد، باستان‌شناسان تا کمر در آب بودند و گچ‌بری ساسانی را در می‌آورد. واقعا صحنه ناراحت‌کننده‌ای بود که از ناهماهنگی بین نهادها ناشی می‌شد.
خسروی درباره تاخیر در کاوش نجات‌بخشی سد خرسان اظهار کرد: خرسان مسأله پیچیده‌ای دارد؛ اول اینکه سه کانال قرار است آب را به کویر انتقال دهند و یک درصد سد ساخته شده است و دیگر اینکه در این ماجرا آب نیرو هم با ما صداقت کامل را نداشت و قرار است بازدید حضوری داشته باشیم، به ویژه اینکه در محوطه این سد هکتارها گورستان عصر آهن و عیلامی وجود دارد.
در ادامه این نشست مصطفی ده‌پهلوان ـ رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ـ درباره نتیجه مطالعات اصالت‌سنجی نقش‌برجسته ساسانی که از موزه بریتانیا به ایران بازگردانده شد، اظهار کرد: صحبت از این است که در آثار استردادی پژوهشگاه نیز وارد شود. جعل و قاچاق در ایران بیداد می‌کند و گاهی فروشندگان عتیقه و مجموعه‌داران، باستان‌شناسان را به مسخره می‌کنند که توان اصالت‌سنجی ندارند. اینکه پژوهشگاه در این حوزه چقدر کار کرده موضوع مهمی است. بالای ۵۰ درصد آثاری که در فضای مجازی دست به دست می‌شود جعلی است و زمینه کلاهبرداری در این فضا فراهم است. فضای مجازی تهی از اطلاعات درست باستان‌شناسی است و کلاهبرداران زمینه را مناسب دیده‌اند.
در ادامه درباره مداخله پژوهشگاه میراث فرهنگی در بافت‌های تاریخی با توجه به ثبت بافت تاریخی شیراز سوال پرسیده شد، که ده‌پهلوان در این‌باره اظهار کرد: پیش از آن‌که پژوهشگاه به این مسائل ورود کند باید اطلاعاتش را داشته باشیم و به معاونت میراث فرهنگی انتقال دهیم؛ چرا که بخش زیادی از موضوع بافت در معاونت میراث فرهنگی پیگیری می‌شود.
ده‌پهلوان اضافه کرد: اداره کل موزه‌ها درباره مواد مطالعاتی ضابطه‌ای دارد مبنی بر اینکه باستان‌شناس بعد از کاوش یک ماه وقت دارد آثارش را کارشناسی کند و به امین اموال تحویل دهد، ولی این سازوکار اجرایی نمی‌شود و برخی باستان‌شناسان سرخود مواد را رها می‌کنند. حتی شنیده‌ام بعضی از باستان‌شناسان در خانه‌شان جا ندارند و مواد مطالعاتی را در سطل زباله می‌ریزند که بخشی از این مواد، بقایای جانوری است. در این باره باید استان‌ها و باستان‌شناس مسؤولیت‌پذیر باشند. استان مسؤول است فضایی را برای نگهداری مواد یافته‌شده باستانی درنظر بگیرد. البته اداره کل موزه‌ها دنبال تفاهم با دانشگاه‌هاست تا برای نگهداری مواد مطالعاتی و باستانی، ساز و کار داشته باشند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره اینکه چرا با وجود پیوست مراجعه به پژوهشگاه در پروژه‌های عمرانی، نهادها اقدام نمی‌کنند و پژوهشگاه در این‌باره منفعل است؟ اظهار کرد: ما منفعل نیستیم. مکاتبات دیر انجام می‌شود و خیلی وقت‌ها استان‌ها اطلاعات را درست و به موقع منتقل نمی‌کنند.
او درحالی که برنامه‌ها و ۲۰ اولویت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری را مرور می‌کرد، گفت: آسیب‌شناسی دقیق با توجه به نیازهای وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، بهبود ساختار اداری و شرایط مالی، ترمیم و ارتقاء شبکه درون‌سازمانی، تسریع پژوهش‌های میان‌دانشی و آزمایشگاهی، راه‌اندازی پژوهشکده گردشگری و صنایع دستی، میراث دیجیتال، میراث فناورانه و گردشگری و میراث فرهنگی و میراث مردمی در خدمت گردشگری و صنایع دستی سرفصل این برنامه‌ها و اولویت‌هاست که در ۷۲۰ روز باید به سرانجام برساند.
انتهای پیام